Мæнмæ гæсгæ уый æмбæхсинаг нæу абоны царды мидæг, нæ кæстæр фæлтæр чиныг кæсынмæ кæй нал тырнынц, æмæ нæ ахуцрады сæйрагдæр цæджынг сабыргай лæмæгъ кæй кæны, уый. Куыд уынæм афтæмæй нæ кæстæр фæлтæры йæхимæ тынгдæр æлвасы нырыккон технологи, æмæ уыдонимæ баст у сæ миддуне. Кæстæртæн æххуысæй мах дæр хъуамæ не ׳ргом аздахæм нырыккон технологийæ пайда кæнынмæ, тынгдæр та удварны хъомыладмæ, (личность) цæмæй ахуырады мидис æмæ нысан ног кæна.
Уый нымад æрцыд сæйрагдæр универсалон ауырадон хæсыл. Удварны хъомыладыл та нымад у национ хиæмбарынад хъомыл кæнын, мадæлон æвзаг, литературæ, истори æмæ адæмон сфæлдыстад ахуыр кæныныл. Ацы уавæр амоны мадæлон æвзаг æмæ литературæйы урокты актуалондзинад, сæ ахадындзинад ахуыргæнæндæтты ахуырадон программæйы.
Удварны хъомылад æххæстгонд цæуы, ахуырдзау йæхи куыд хъуамæ дара æхсæнады, æмгæрттæ ׳хсæн, цæмæй хибарæй æвзарын фæраза царды мидæг раст фæндаг. Зона æмгæртты ׳хсæн æмгар æвзарын, хибарæй архайа царды уæззау цæлхы къæпхæнтæм схизыныл.
Федералон ахуырады стандарты мидæг ивы тынг бæрæгæй урочы нысан , ивы ахуыргæнæджы размæ æвæрд хæстæ. Кæй зæгъын æй хъæуы традицион методикæйæ мах дæттам ахуырдзаутæн нæхæдæг, ома мах «раттæм», ахуырдзаутæ та «райсой» зонындзинæдтæ цæттæйæ. Афтæмæй ахуырдзаутæ цæттæйæ райсыныл ахуыр кодтой æмæ царды мидæг дæр, ацы метод йæ куыст кодта, ома сæ иу рауад магуса, æввонгхор адæм . «Ныййарджытæ кусгæ, кæстæртæ та цæттæйæ хæргæ». Ома тынг бæрæг уыдис удгоймаджы мидуавæрыл. Фæлæ ныртæккæ та ахуырад домы ахуырдзаутæй хибарæй кусыныл фæцалх кæнын, хибарæй хатдзæгтæ кæныныл ахуыр кæнын. Сæ разы ис æвæрд ахæм домæнтæ: «Ӕз мæхæдæг ахуыр кæнын, мæн ничи ахуыр кæны». Уый, ууыл дзурæг у, æмæ нырыккон хъомылгæнæг хъуамæ зона фыццаджыдæр йæхæдæг пайда кæнын урочы мидæг ног технологийæ, уый у нæ комкоммæ хæсыл нымад. Хъуамæ зона ахуырдзауты разæнгардкæнын ахуырмæ, амона сын раст фæндаг, фæлæ йын йæхи хъуыды æмæ равзаргæ фæндаджы раз æвæрын нæ хъæуы цалхдуртæ. Цæмæй сæ уæнгты фидар кæна удгоймаг, сæ ныфс ма сæтта, сæхи нымайой хъæугæ адæймагыл йæ бинонты ׳хсæн æмæ йæ райгуырæн бæстæй тыххæй дæр. Хъуамæ тырнæм æрыгон фæсивæды курдиæттæ раргом кæныныл, уыдон махмæ цæуынц цæмæй райсой профессионалон дæсныйæдтæ, фæлæ дзы бирæтæн сæ равзаргæ дæсныйадыл сæ къах фæбыры, дызæрдыг фæкæнынц, æндæр дæсныйадмæ фехсайы сæ зæрдæтæ. Уый тыххæй фыццаг курсонтæн ныффыссын кæнын æз ирон урокыл нывæцæн (сочинени) «Мæ равзаргæ дæсныйад». Ам тынг бирæтæ фæдзурынц, мæ зæрдæмæ цæуы мæ дæсныйад, фæлæ æз ноджыдæр хъуамæ сахуыр кæнон адвокатыл, кæнæ ма æндæр исты дæсныйадыл.
Ахуырдзаутæ æмæ ахуыргæнджыты ׳хсæн хъуамæ уа ахæм ахаст: «Мæ фарсмæ нæ, нæдæр мæ дæлейæ, фæлæ иумæ!» Ома абон кусæм иумæ урокыл, ды мæн хъæуыс, æз та дæу. Фæлæ уый , уый нæ нысан кæны æмæ ахуыргæнæг æмæ ахуырдзау хъуамæ иу æмвæзадыл нымад уæм урокыл, хъуамæ æмбара ахуырдзау ахуыргæнæджы рахиз къух дæн урочыл, фæлæ, уый у мæ ахуыргæнæг, хъæуы дзы æфсæрмы кæнын æмæ нымайын, хъуса йын йæ зондамонынмæ.
Технологи - у ахуыргæнæджы инструмент урокы мидæг. Уый тынг æххуыс у, уæлæмхас зонындзинæдтæ райсынæн. Цыбыр рæстæгмæ ахуыргæнæгæн йæ бон у æмæ æнæхъæн къласæй райса дзуæппытæ ног æрмæг райхалыны фæстæ, хатдзæгтæ скæной тестыты руаджы æмæ афтæ даржддæр. Тынг ахадгæ бæрæггæнæнтæ дæттынц хъазтытæ, къордгæйттæй кæнæ къæйттæй, кæфтытæ, драмон сценкæтæ, юмор, диалогтæ. Цас фылдæр фонтази уа урокыл ахуыргæнæгмæ, уыййас ахуырдзаутæ фылдæр фæкусынц урокыл.
Фæлæ, мæнмæ афтæ кæсы æмæ нæ уроктæ иууылдæр технологийы руаджы бакæнæм, уый дæр раст нæу. Хъуамæ ног æрмæгмæ дæр байхъусой, кæсгæ дæр акæнæм, райуаргæ æрмæджы фæрцы равдисæм нæ зонд, тестыты руаджы урокы мидис равдисой, фæйнæгыл дæр бакусой, цæмæй сæ сæрты мидæг æмбырд кæна фæсæвæрд дзырдтæ (запас слов). Иу темпыл урок куы кæнæм, уæд ахуырдзаутæ нал фæхъусынц, нал сæ фæфæнды кусын, æмæ сын уæд арæх се ׳ргом аздахын сфæлдыстадон куыстмæ, кæнæ сын райуарын дзырдбыдтæ, (кроссвордтæ) темæмæ гæсгæ. Уыдон тынг цæуыц сæ зæрдæмæ, уайтагъд æрцагурынц сæ тетрæдтæ, крандаштæ æмæ та сæ урокы фарстытæй сабыргай æрфæрсын, бамбарын сын кæнын урок куыннæ зонад, уæд уæ бон нæ бауыдзæн дзырдбыд скæнын, æмæ та мæ урок уæд адарддæр кæнын. (фенын кæн дзырдтыдтæй цалдæр хуызы)
Тынг арæх фæпайда кæнæм нæ уроктыл сфæлдыстадон куыстытæн нæм цы карточкæтæ ис, уыдонæй. (фенын кæн). Зæгъæм Туаты Дауыты драмæ «Сидзæргæс». Темæ куы бамбарынц, уæд сæ алы хатт бафæрсын. Куыд уæм фæкаст мæгуыр сидзæргæс Нуцайы хъысмæт, хъуамæ трагикон уыдаид? Сæ хъуыдытæ алы хатт дæр вæййынц афтæ: «Нуца хъуамæ амонд ссардтаид, йæ цоты схъомыл кодтаид. Йæ тиуы та йын алы хатт дæр æппæрццаг геройыл банымайынц». Уæд сын хæдзармæ раттын ахæм сфæлдыстадон куыст: Нуцайæн цахæм хъысмæт зæгъы дæ зæрдæ. Кæд æй алчи нæ ныффыссы, уæддæр чи æрбахæссы йæ куыст, уыдон иууылдæр Нуцайы фæнымайынц æппæлинаг фæлгонцыл, æмæ йын раттынц цæрæнбон.
Афтæ сын раттын урочы рæстæджы дæр аргъау дæхи хъуыдымæ гæсгæ æрымыс. Аргъæуттæ адæм сфæлдыстой, кæд уыдон мысыдысты, уæд махæн нæ бон нæу, æви? Бирæтæ æрымысынц, бирæтæ чиныджы аргъауæй спайда кæнынц, кæнæ йæ кæмдæр фехъуста, фæлæ æз уый дæр нымайын куыстыл. Ацы методы куыст мæнмæ гæсгæ тынг ахадгæу, логикон æгъдауæй цæмæй хъуыды кæнын фæразой.