Дәрестең маҡсаты:
Сифаттар буйынса уҡыусыларҙың белемдәрен системаға килтереү, камиллаштырыу, грамматик анализ яһау күнекмәһен нығытыу;
Сифаттарҙы телмәрҙә һәм яҙыуҙа практик ҡулланырға өйрәтеү, телмәр үҫтереү;
Туған телгә ихтирам, һөйөү тәрбиәләү.
Дәресте йыһазландырыу:
Интерактив таҡтала дәрестең компьютерлы презентацияһы,
карточкалар, перфокарта.
Дәрестең тибы: традицион ҡабатлау дәресе.
Дәрес барышы.
I. Ойоштороу мәле. Дежурный отчеты.
а) Ике уҡыусы таҡта янында карточкалар менән эшләй.
1-се карточка: ҡыҙыл сифатын дәрәжәлә үҙгәртергә.
2-се карточка: тәмле икмәк һүҙбәйләнешен килештә үҙгәртергә.
б) Фонетик күнегеү (Һүҙҙәрҙе хор менән әйтеү, тәржемә итеү, әңгәмәләшеү): сифат, һүҙ төркөмө, дәрәжә, билдә, һорау, ялғау, яһаусы ялғау, үҙгәртеүсе ялғау.
II. Өй эштәрен тикшереү.
Өйҙә яҙып килгән 69-сы күнегеүҙе тикшереү.
III. Яңы тема. Сифаттар темаһын йомғаҡлап ҡабатлау, грамматик анализ яһарға өйрәтеү.
а) Һорау - әңгәмә. Сифаттар тураһында блок – схеманы ҡулланыу (Слайд №2 )
- Нимә ул сифат?
- Сифаттарҙың ниндәй төрҙәре була? (Слайд №2)
- Төп сифаттар, шартлы сифаттар.
- Ниндәй сифаттар төп сифаттар, ниндәй сифаттар шартлы тип атала?
б) Сигналлы карточкалар менән эш (Төп сифаттар әйтелһә, ҡыҙыл төҫ күрһәтелә, шартлы сифаттар булһа – зәңгәр төҫ):
Йәшел, йәйге, өҫтәлдәге, еңел, матур, насар, аҡыллы, алтын, һалҡын, ҡояшлы, уҫал, боронғо, зәңгәр, юлдағы, ҙур, бәләкәй, ҡарлы, бейек, тәрән, уйсан, тыңлаусан, һары, әсе.
в) Әңгәмәне дауам итеү. Яһалышы буйынса ниндәй сифаттар була? (Слайд №4)
- Тамыр сифаттар, яһалма сифаттар, ҡушма сифаттар. Миҫалдар килтереү.
в) Таҡталағы текстан тамыр, яһалма, ҡушма сифаттар табырға (слайд № 5), 3 бағанаға бүлеп яҙырға:
Үҙенең ҡояшлы йылы көндәрен эйәртеп, ергә тағы көләс яҙ килде. Күктә аҡһыл зәңгәр болоттар йөҙә. Киң яландарҙы, һыу буйҙарын йәм - йәшел үләндәр ҡаплап алды. Улар араһында аллы-гөллө сәскәләр ҡалҡып сыҡты. Төрлө - төрлө күбәләктәр оса башланы.
г) Әңгәмәне дауам итеү, сифаттың ниндәй дәрәжәләре бар? (Слайд №6) Телдән сифаттарҙы дәрәжә менән үҙгәртергә:
Төп дәрәжә: һары, ҡыҙыл, еңел, оҙон, зәңгәр,
Артыҡлыҡ дәрәжәһе:
Аҙһытыу дәрәжәһе:
Сағыштырыу дәрәжәһе:
д) И. Левитандың “Алтын көҙ” һүрәте буйынса төрлө дәрәжәләге сифаттарҙы уйларға, яҙырға. (класс ике төркөмгә бүленә, таҡтаға сығып ярышып яҙалар, слайд № 7):
Һары, һап –һары, зәңгәрһыу, аҡһыл, йәм –йәшел, ҡыҙғылт, күм –күк, һарыраҡ, йәшелерәк, оҙонораҡ, йәшел, зәңгәр.
е) Әңгәмәне дауам итеү. Сифаттарға грамматик анализ яһарға өйрәтеү (слайд №8):
Һап - һары – сифат, башл. формаһы –һары,
төп сиф., тамыр сиф., артыҡлыҡ дәр.,
һөйләмдә - аныҡлаусы.
1. Сифаттың башланғыс формаһы.
2. Сифаттың төрө, яһалышы, дәрәжәһе.
3. Һөйләмдең ниндәй киҫәге.
Китаптан 80-се биттәге грамматик анализ тәртибен ҡысҡырып уҡыу, үҙләштереү. Миҫалдар килтереү. Яҙып морфологик анализ яһау:
Йәшелерәк, аҡһыл, зәңгәр.
IV. Яңы теманы нығытыу.
Таҡталағы командалар менән яҙған сифаттарҙы эпитеттар итеп ҡулланып, һүрәт буйынса инша – минатюра яҙҙырыу.
V. Дәресте йомғаҡлау.
Иншаларҙы уҡып күрһәтеү, баһалау.
- Бөгөн дәрестә нимәләр өйрәндек, нимәләр тураһында белдек?
VI. Баһалау.
Уҡыусыларҙың яуаптарын баһалау, билдәләрҙе журналға, көндәлектәргә ҡуйыу.
VII. Өйгә эш.
136 – сы күнегеү, 3 –сө абзацты күсереп яҙырға,
2 сифатҡа грамматик анализ яһарға,
Таблица – схеманы белергә.
Приложение (урок + шрифт)