Творчество Тукая бессмертно... (Тукай иҗаты үлемсез...)
Цели урока:
1. Расширение литературных и исторических навыков по творчеству Габдуллы Тукая.
2. Развитие навыков творческой работы.
3.Воспитывать уважение к культуре своего и других народов.
Оборудование:
Плакаты о городах и селах, где жил и творил Габдулла Тукай. Портрет поэта, аудио записи, иллюстрации к произведениям Тукая, выставка рисунков. На доске эпиграф:
Әзме какканны вә сукканны күтәрдем мин ятим,
Азрак үстерде сыйпап тик маңгаемнан милләтем.
(Г.Тукай)Азрак үстерде сыйпап тик маңгаемнан милләтем.
Начало урока:
Татар теле укытучысы: Исәнмесез укучылар!
Укучылар: Исәнмесез, саумысез!
Укытучы: Кәефләрегез ничек?
Укучылар: Иртәнге кояш белән, туган телем – Тукай телен өйрәнергә дип килдек.
English Teacher: Good Morning, dear children! I’m glad to see you!
Class: Good Morning! We are glad to see you too!
T.: How are you?
Cl: We are fine, thank you!
(Сцена Сенного базара..Заходит группа женщин)
– Хуш исле гөлҗиһан сабыны!...
– Яулыгын гына кара, бигрәк матур, я алып җибәр әле!...
– Сөлгеләренә күз салчы, үзем чиктем үз кулларым белән, кызларга бирнәгә бирерлек...
– Калфагы да калфагы, кызларның чибәренә дип атап чигелгән, күзеңнең явын алырлык...Ал инде ал әйдә, үкенмәссең...
(Заходит ямщик с маленьким мальчиком).
– Асрамага бала бирәм, кем ала?
Мөхәмәтвәли :Әнисе, әллә үзебезгә алабызмы?
Газизә: Үзем дә шулайрак уйлап тора идем әле әтисе.Алыйк инде. Бигрәк кызганыч бит. (Габдуллу забирают с собой)
Татар теле укытучысы: Балалар,без сезнең белән хәзер карап узган күренеш кем турында барганын, әлбәттә, аңлагансыздыр.
Укучылар: Габдулла Тукай турында.
Укытучы: Әйе,дөньяда бер генә шагыйрьнең дә җылылык эзләп үз гомерендә җиде-сигез хатынга “әни” дип эндәшкәне булмагандыр. Габдулла исә әнә шундый язмыш кичерә.
Яз җиһанга тереклек, ә татарга Тукайлы шигырь бәйрәме, Туган тел көне алып килә. Быел бөек шагыйребез Габдулла Тукайның тууына 125 ел тула.
Еллар узган, үткәннәрдән ара ерагайган саен, Тукай шәхесе безгә якыная,кадерлерәк була бара.Тукай иҗаты-татар халкының гаҗәеп зур байлыгы.Аның “Әйдә, халыкка хезмәткә” дигән шигъри сүзләре үзе өчен тормыш шигаре, яшәү мәгънәсе һәм иҗат чишмәсе булып торган. Үзенең бик кыска иҗат гомерендә Тукай берничә томга сыярлык әдәби мирас, ә иң мөһиме, халкыбызга “мин татармын” дип күкрәк киереп әйтерлек милли горурлык хисе калдырган.Мәкаль,әйтем, канатлы сүзләргә әйләнеп киткән шигъри юллары, татар-төрки халкының гимнына әйләнгән”Туган теле”, җир шарының барлык халкын сокландырган “Шүрәле”се үзе генә ни тора!?
English Teacher: Year of 2011 was declared the Year of Abdullah Tukay, the great poet of our Tatar nation. We are going to celebrate his 125 years anniversary. Abdullah Tukay is famous for his poems, songs and fairy tales in the whole world. People of the world read his works in 26 languages.
(Включают мелодию из песни «Туган тел»)
T.: Children, have you ever heard this song?
Pupil 1: It’s “My native language”
T.: This beautiful Tukay’s poem has been set to аn old melody and has become a folk song.
T-P2: Where and when do people sing it?
P1: At the concerts, festivals, everywhere…
T.: You are absolutely right, the song “My native language“ sounds as the Tatar һymn. Children, why don’t we sing it in Tatar and English languages.
(Песня исполняется на татарском и английском языках, по 2 куплета)
Укытучы: Һәр кешенең үз язмышы булган кебек, Г.Тукай да үзенчәлекле һәм бик фаҗигале тормыш юлы узган. Ә хәзер безне Гадел һәм Роберт шагыйрь узган юллар буйлап сәяхәткә алып чыгарлар. Рәхим итегез, укучылар.
Выступление учащихся. Одинь ученик показывает слайды,а другой по ним рассказывает.
T.: Thank you for your presentation, boys. We hope every pupil has liked this material and has remembered the life story of Abdullah Tukay. Now I’ll check your knowledge in English. I’ll give you cards with the questions, answer, please.
1. Where and when was Abdullah Tukay born?
2. Call places of the life story of Abdullah Tukay?
3. Where did Tukay begin to write his poems?
4. What Tukay’s works do you know?
5. When did he come to Kazan last time?
6. Who were his new friends in Kazan?
7. When did he die?
(Ученики отвечают на вопросы)
Физкультминутка. (В класс заходит персонаж из сказки Тукая Шурале. Он танцует,щекочет детей, смешит)
Шүрәле:
Танымыйсыз ахры мине
Булам бит мин Шүрәле.
Хәзер бераз ял итик,
Тәнебезгә көч кертик.
Бер урында таптаныйк,
Сикергәләп тә алыйк
Бер чүгәлик, бер басыйк
Кул тегермәне ясыйк.
Тиз армаска тырышыйк
Арганнарга булышыйк.
Сау булыгыз балалар! Тукай бабагызны онытмагыз! Миңа кунакка килегез!
T.: It’s horrible, isn’t it? Are you afraid of it?Булам бит мин Шүрәле.
Хәзер бераз ял итик,
Тәнебезгә көч кертик.
Бер урында таптаныйк,
Сикергәләп тә алыйк
Бер чүгәлик, бер басыйк
Кул тегермәне ясыйк.
Тиз армаска тырышыйк
Арганнарга булышыйк.
Сау булыгыз балалар! Тукай бабагызны онытмагыз! Миңа кунакка килегез!
Cl: No.
T.: I see, you don’t afraid of Tukay’s spooky story. OK, let’s remember about the place where Abdullah Tukay wrote his Shuraleh.
(Paбота над текстом «Кырлай», сначала повторяют за учителем новые слова к тексту, а затем читают текст по очереди. Понимание текста проверяется путем выполнения упражнения « True» оr «False».Также предлагается упражнение-описание для заполнения словами)
In Kurlay Abdullah Tukay lived by Sagdi absy. He wrote about that native place: «There is aul Kurlay– my village-close to city of Kazan; Full of wonders in this country-even hens there sing all day…»
Kurlay took an important place in the life of poet. Here he realized himself as a personality. «In Kurlay I began to speak about my life in first person. Kurlay opened my eyes to the world.» he said. Here for the fist time in his life he noted the beauty of native nature. He picked up berries, flowers in the forests, swam in the deep lake in a hot day. Little Apush admired the poor hardworking people during the working in the field. Here in Kurlay he met honest friends, took part in Sabantuy festival. In his first poems Tukay describes his native village.
The wild dark forests, folk tales helped Gabdulla Tukay to make an image of the Shuraleh. It is a mythical demon which lives in the forests of Tatarstan. It likes to tickle the people.
People of the world read «The Shuraleh» in twenty six languages.
Pay attention to the new lexic:
Full of wonders – полон чудес;
Realized himself as a personality – реализовался как личность;
Noted the beauty – заметил красоту;
Picked up berries – собирал ягоды.
Admired the poor hardworking people – восхищался бедным трудолюбивым народом.
Tickle – щекотать
1. True or False:
1. Hens(курицы) in Kurlay cry.
2. In Kurlay Tukay realized himself as a poet.
3. Little Abdullah went to the forest to pick up berries.
4. Tukay couldn’t swim.
5. Tukay’s first poems tell us about native language.
6. The Shuraleh is a real person who lives in our forests.
7. People can read « The Shuraleh» in twenty six countries.
2. Complete the description of a spooky creature. Use the words from the box. There is one extra word.
Gabdulla Tukay’s creature (создание) looks very frightening! It usually has the …of a man and the… of a monster with long hair, with one…. It has an ugly face with large… and a crooked…. It has got a …and a …like an animal but it hasn’t got whiskers. It lives in the forest. You can hear it’s low scary voice in the dark forest when it щекочет it’s victims (жертвы) with its long ….
Body head horn (рог) eyes nose fur (мех, шерсть) tail ( хвост)
Fingers fangs (клыки)
T.: At last it’s time to describe your own pictures with the Shuraleh (Описывают свои рисунки, которых приготовили заранее для выставки или для конкурса. В заключительной части урока можно подвести итоги работ ребят: вручить подарки, поставить оценки)
(Упражнение можно задать на дом.)
Заключение.
Укытучы: Укучылар, Г.Тукай халык күңелендә мәңгегә калыр.Тик моны искә генә төшереп торырга кирәк. Буыннар алмашу белән татар милләтенә, талантлы кешеләренә горурлык хисе сүнмәсен.
Тукай исән –
Җыры күңелләрдә.
Яшәсәк тә үзен күрмичә,
Тукай яши моңлы сазын уйнап,
Шагыйрьләргә тынгы бирмичә!
T.: Children, our lesson is over. We want you to love your native language, respect foreign languages.
(Урок завершают два ученика, которые читают отрывки из поэмы Г.Тукая «Шурале» на татарском и английском языках)